پروتز دندان چیست؟
پروتز دندان یک روش درمانی است که برای جایگزین کردن دندان‌هایی که بطور کامل یا جزئی، از دست رفته‌اند یا آسیب دیده اند استفاده می شود. پروتز دندان که شباهت زیادی به دندان طبیعی دارد، بر روی استخوان فک نصب می شود و به صورت ثابت یا متحرک است. در پروتزهای ثابت، دندان مصنوعی به وسیله پایه های ایمپلنتی به لثه فرد متصل می شود، در حالیکه در پروتزهای متحرک، دندان های مصنوعی با استفاده از پروتزهای قابل حرکت مانند استپ ها (قلاب ها) به فک متصل می شوند. این روش به بیماران کمک می کند تا بتوانند راحت صحبت کنند، غذا بخورند و از طعم غذا لذت ببرند.
اهمیت جایگزین کردن دندان های از دست رفته
در ادامه به اهمیت جایگزین کردن دندان های از دست رفته اشاره می‌کنیم.
- بهبود عملکرد: هر دندان نقش خاصی در عملکردهای مهم دندانی مانند گاز زدن، جویدن غذا و صحبت کردن دارد. از دست رفتن یک دندان، به ویژه دندان های جلویی، می تواند عملکردهای موثر را تحت تأثیر قرار دهد. با جایگزینی پروتز فرد می تواند راحت صحبت کند و غذا بخورد.
- حفظ سلامتی: دندان‌ها نقش مهمی در حفظ سلامت دهان و لثه دارند. از دست رفتن یک دندان، موقعیت دندان های مجاور خود را تغییر می دهد و ممکن است باعث مشکلاتی مانند التهاب لثه شوند. پروتز دندان باعث حفظ سلامت دهان می شود.
- بهبود ظاهری: دندان های سالم و کامل نقش مهمی در زیبایی و جذابیت صورت و لبخند افراد دارند. از دست رفتن یک یا چند دندان ظاهر فرد را تحت تأثیر قرار می دهد و باعث نارضایتی فرد می شود. این روش باعث می شود دندان های بهتر و زیباتری داشته باشید.
برای بهره مندی از کامل ترین خدمات در این زمینه و کسب هرگونه اطلاعات بیشتر همین اکنون با شماره های موجود با ما در تماس باشید.
انواع پروتز دندان
از انواع پروتز دندان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ۱- پروتز دندان ثابت:
پروتز ثابت دندان همان چیزی است که در بین عموم جامعه با عنوان روکش دندان مرسوم است. پروتز ثابت خود بر دو نوع است:
۱- روکش تک واحدی دندان (single dental crown):
معمولا دندان زمانی نیاز به روکش دارد که به علتی ساختار دندان ضعیف شده و نیاز به حفاظت و حمایت با روکش دارد و یا بعضا دلایل زیبایی لزوم وجود روکش را منجر می شود. گاهی به دلیل نقص عملکرد دندان (مشکلات فانکشنال)، روکش به کمک سیستم جویدن و مضغ فرد می آید. که البته توضیحات مبسوطی در این زمینه در سری مقالات سایت از جمله روکش های دندانی و پروتز ثابت موجود است.
۲- بریج دندان (dentalbridges):
یکی دیگر از انواع پروتز، بریج های دندانی هستند . آنچه که بیشتر با عنوان پروتز ثابت دندان در بین جامعه مرسوم است همین نوع پروتز است. این نوع پروتز، در واقع زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که فرد یک یا تعداد بیشتری از دندان های خود را از دست داده و در عین حال هنوز حداقل یک دندان در جلو و یک دندان در عقب دندان از دست رفته وجود دارد. به این ترتیب با تراش دو دندان مجاور ناحیه خالی از دندان، یک پل (bridge) بین دندان های پایه زده می شود تا ناحیه خالی از دندان پر شده و دوباره توانایی جویدن و زیبایی به فرد باز گردد.
مزایا و معایب پروتز ثابت
استفاده از پروتز ثابت مزایا و معایب خود را دارد. در ادامه به برخی از مزایا و معایب این نوع پروتز دندانی اشاره می کنیم.
- ثبات و استحکام: پروتز ثابت دندان به دندان ها و استخوان فک متصل می شود که باعث استحکام پروتز می شود و احتمال افتادن یا حرکت آن را کاهش می دهد.
- عملکرد بهتر: پروتز ثابت دندان بهترین تاثیر را در عملکرد دهانی دارد. شما میتوانید به راحتی غذا بخورید و صحبت کنید بدون اینکه نگران افتادن پروتز باشید.
- ظاهر طبیعی: به خاطر داشتن ظاهر طبیعی باعث می شود لبخند شما طبیعی تر و جذاب تر به نظر بیاید.
- راحتی در استفاده: راحتتر از پروتز متحرک است زیرا نیازی به خارج کردن و نصب مجدد پروتز نیست.
- هزینه بالا: پروتز ثابت دندان معمولا هزینه بالایی دارد، به خصوص اگر از روش ایمپلنت دندانی استفاده شود.
- نیاز به جراحی: نصب ایمپلنت دندانی نیاز به جراحی دارد که ممکن است برای بعضی افراد با آسیب یا مشکلاتی همراه شود.
- زمان درمان: پروتز ثابت دندان نیاز به چند مرحله درمان دارد و ممکن است زمان زیادی طول بکشد تا پروتز نهایی نصب شود.
- مراقبت مداوم: پروتز ثابت دندان نیاز به مراقبت منظم دارد تا عمرآن افزایش یابد. مراقبت نادرست باعث مشکلاتی مانند التهاب لثه یا عفونت می شود.
- ۲- پروتز دندانی متحرک:
گاهی به دلایل متعدد نمی توان از پروتزهای دندانی ثابت برای جایگزینی دندان های از دست رفته استفاده کرد. در این صورت پروتزهای متحرک به کمک افراد بی دندان یا با تعدادی دندان از دست رفته و دندانپزشکان می آید. پروتز متحرک همانطور که از نام آن بر می آید به راحتی داخل دهان گذاشته و یا برداشته می شود .
پروتزهای دندانی متحرک بر سه نوع اند:
۱- پروتز پارسیل (partial prosthesis):
آن چیزی که در بین عموم جامعه با عنوان «دندان تکه ای» موسوم است همین نوع از انواع پروتز هستند. پروتز پارسیل خود انواع گوناگونی دارد: برای مثال پروتزهای پارسیل تمام آکریل (فلیپر)، معمولا به عنوان یک درمان موقتی در بسیاری از موارد مورد استفاده قرار می گیرند.
نوع دیگر پروتزهای پارسیل پروتزهای کرم کبالت است که از قدیم الایام به عنوان درمان بی دندانی ها با انتهای آزاد (کسانی که دندان های خلفی – دندان های عقبی – خود را از دست داده اند و دندانی جهت پایه برای پروتز ثابت ندارند) یا کسانی که به هر دلیل نمی خواهند از پروتز ثابت دندان استفاده کنند مورد استفاده قرار می گرفته است. این انواع پروتز شامل ترکیب آکریل (بخش صورتی دست دندان «لثه پروتز») و آلیاژ فلزی هستند که بخش عمده آن را کرم و کبالت شامل می شود. معمولا به علت فلزی بودن گیره ها ظاهری نا خوشایند دارند. به همین علت امروزه انواع دیگری از پروتز پارسیل طراحی شده که بخش فلزی آن نیز به صورت رنگ دندان می باشد و به آنها پروتز پارسیل (felexite) گفته می شود.
۲- پروتز کامل دندان یا دست دندان (denture):
حتما دندان های پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها را دیده اید. این نوع از پروتز متحرک برای افرادی مورد استفاده قرار می گیرد که تمام دندان های خود را از دست داده اند. هر چند امروزه با پیدایش ایمپلنت های دندانی، استفاده از این انواع پروتز متحرک کمتر شده، اما هنوز به عنوان کم هزینه ترین درمان بی دندانی مورد استفاده قرار می گیرد.
پروتز کامل نیز دارای دو نوع معمولی و لثه نرم است.
نکته مهم این که پروتز کامل دندان از دو بخش تشکیل می شود یکی دندان ها که سفید هستند و دیگری بخش صورتی پروتز که در بین بیماران با عنوان «لثه پروتز» موسوم است. این بخش لثه پروتز باید مستحکم باشد که بتواند کارآیی لازم را داشته باشد.
همچنین بخوانید: راه های بستن فاصله بین دندان ها
شاید این سوال پیش بیاید که “پس نقش پروتزهای کامل یا پارسیل با لثه نرم چیست؟”
در واقع لثه نرم به صورت یک لایه با ضخامت ۱-۲ میلی متری در زیر لثه سخت پروتز به مدت کوتاه استفاده می شود تا تورم یا التهابات لثه بیمار برطرف شده و بستر مناسبی برای دریافت پروتز با لثه سخت فراهم شود.
اگر پروتز با لثه نرم قرار باشد که به طور دایم مورد استفاده قرار بگیرد، هرچند در ابتدا استفاده از آن بسیار راحت تر است اما نه تنها کار آیی آن بسیار پایین تر است بلکه باعث تخریب بافت لثه باقیمانده در دهان فرد می شود. در عین حال تمیز نگه داشتن پروتزهای قابل انعطاف (لثه نرم) بسیار سخت تر است و احتمال رشد انواع باکتری ها و قارچ ها در خلل و فرج آنها زیاد است.
۳- اوردنچر (over denture):
اوردنچر نیز نوعی درمان پروتز دندانی متحرک است که در واقع دست دندان کاملی بوده که روی دو پایه دندانی یا چند پایه ایمپلنت می نشیند. به نسبت پروتز کامل دندان راحت تر است اما به هر حال متحرک است و راحتی آن از پروتز ثابت دندان کمتر است.
مزایا و معایب پروتز متحرک
استفاده از پروتز متحرک مزایا و معایب خود را دارد. در ادامه به برخی از مزایا و معایب آن اشاره می‌کنیم.
- راحتی در استفاده: افراد بهراحتی می توانند پروتز متحرک را داخل دهان خود گذاشته یا آن را خارج کنند.
- تعمیرات و تعویض آسان: اگر پروتز متحرک خراب شود یا نیاز به تعویض داشته باشد، تعمیرات و تعویض آن به راحتی توسط دندانپزشک انجام می شود.
- هزینه نسبتا کمتر: معمولا پروتز متحرک هزینه کمتری نسبت به پروتز ثابت دارد، به خصوص اگر از مواد ارزان تری ساخته شود.
- عدم استحکام: پروتز متحرک به دندان ها متصل نمی شود و بنابراین نسبت به پروتزهای ثابت دندانی استحکام کمتری دارد.
- عملکرد محدودتر: پروتز متحرک به دلیل عدم استحکام در عملکردهای دهانی محدودیت هایی دارند. افراد ممکن است در هنگام غذا خوردن یا صحبت کردن دچار مشکل شوند.
- نیاز به مراقبت دقیق: پروتز متحرک نیاز به مراقبت دقیق دارد. شما باید پروتز را بعد از هر وعده غذایی برداشته و تمیز کنید.
- برای تثبیت پروتز: اگر پروتز دندان های شما درست روی فک نمی نشینند و از محل خود منحرف می شوند یا به طور مداوم در دهان جا به جا می شوند و باعث حساسیت یا ناراحتی در حین جویدن یا صحبت کردن می شوند با استفاده از چسب پروتز دندان آنها را در مکان خود ثابت کنید.
- خشکی دهان: خشکی دهان ممکن است باعث لغزندگی و عدم تماس بهتر پروتز دندان با بافت های دهان می‌شود. در مواقعی که دهان شما خیلی خشک است، استفاده از چسب پروتز دندان به هماهنگی بیشتر پروتز با بافت دهان کمک می‌کند.
- افراد دارای معلولیت عصبی: افرادی که معلولیت عصبی دارند و نیاز به تثبیت دندان مصنوعی دارند با استفاده از چسب پروتز دندان، می‌توانند دندان های مصنوعی را در جای خود ثابت نگه دارند.
- ایمپلنت دندان (Dental Implant): ایمپلنت دندان یک روش جایگزین برای دندان های از دست رفته است. در این روش یک پیچ فلزی در فک بالا یا پایین بیمار نصب می شود که به عنوان پایه ای برای نصب دندان مصنوعی است. این روش به عنوان یکی از موثرترین و طولانی مدت ترین گزینه ها برای جایگزینی دندان های از دست رفته شناخته می شود.
- بریج دندانی (Dental Bridge): بریج دندان یک پروتز است که بر روی دندان های باقی مانده نصب می شود تا جایگزین دندان از دست رفته باشد. این روش در مواردی که دندان های کناری دندان از دست رفته سالم هستند، مورد استفاده قرار می گیرد.
- روکش دندانی (Dental Crown): کرون دندانی یک تاج دندان مصنوعی است که بر روی دندانی که از دست رفته نصب می شود. این روش برای جایگزینی دندان های تکی مناسب است.
- سن بیمار: سن بیمار یکی از مهم ترین فاکتورها در تعیین نوع پروتز است. برای مثال، برای افراد جوان معمولا پروتزهای دائمی مانند ایمپلنت دندان پیشنهاد می شود در حالیکه برای افراد مسن‌تر پروتزهای متحرک یا موقت ممکن است مناسب‌تر باشند.
- وضعیت دهان و دندان: وضعیت دهان و دندان بیمار نیز نقش مهمی در انتخاب پروتز دارد. اگر دندان های طبیعی باقی مانده در وضعیت خوبی باشند، انتخاب ممکن است به پروتزهای متحرک محدود شود.
- جنسیت بیمار: بعضی از افراد به ظاهر خود بسیار اهمیت می دهند. در این موارد، پروتز باید دارای ظاهری طبیعی و زیبا باشد. به عنوان مثال، خانم‌ها به زیبایی و طبیعی بودن دندان های خود اهمیت بیشتری می دهند.
- سلامتی: وضعیت سلامت بیمار نیز در تعیین نوع پروتز تأثیرگذار است. برخی از بیماری ها و مشکلات تأثیر منفی روی پروتزهای دندان دارند. برای مثال، ممکن است برای بیمارانی که مشکلات قلبی یا عصبی دارند پروتزهای دندان دائمی مناسب نباشد.
- نیازها و ترجیحات فردی: نیازها و ترجیحات فردی هر بیمار نیز در انتخاب پروتز مهم هستند. برخی افراد ممکن است پروتزهای دندان دائمی را ترجیح دهند تا داشتن یک پروتز دندانی ثابت، در حالیکه عده ای نیز ممکن است پروتزهای متحرک را به دلیل قابلیت جابجایی آنها بیشتر بپسندند.
- هزینه: هزینه نیز یکی از فاکتورهای مهم در تعیین نوع پروتز است. بیماران باید مطلع باشند که پروتزهای مختلف هزینه های مختلفی دارند و باید بر اساس بودجه خود پروتز مناسب را انتخاب کنند.
- فعالیت های روزمره و شغلی: نوع فعالیت های روزمره و شغلی بیمار نیز انتخاب نوع پروتز تأثیرگذار است. برای مثال، ورزشکاران ممکن است پروتزهای متحرک را ترجیح دهند تا در زمان ورزش آنها را از دهان خود خارج کنند.
ماندگاری پروتز دندان به عوامل متعددی بستگی دارد.
- نوع پروتز: پروتزهای دائمی مثل ایمپلنت ها ممکن است تا چندین دهه ماندگاری داشته باشند، در حالیکه پروتزهای متحرک نیاز به تعویض مداوم دارند.
- مراقبت و بهداشت دهانی: مراقبت دقیق و منظم از پروتز و دندان های باقی مانده ماندگاری آنها را افزایش می دهد.
- وضعیت سلامت دندان ها: اگر دندان‌های باقی مانده در دهان قبل از انجام پروتز سالم باشند، پروتز معمولا دوام بیشتری دارد.
- کیفیت و ساخت مواد پروتز: نوع موادی که برای ساخت پروتز استفاده می‌شود نیز تأثیرگذار است؛ مواد با کیفیت معمولا ماندگاری بیشتری دارند.
- استفاده مکرر در فعالیت های روزمره: استفاده زیاد از دندان‌ها در فعالیت های ورزشی و روزمره ممکن است باعث فرسوده شدن سریع تر پروتز شود.
