بسیاری از افرادی که به دندانپزشک مراجعه می کنند، دغدغه اصلی شان این است که چرا با وجود مسواک زدن دندان ها و استفاده از نخ دندان، باز هم دچار پوسیدگی های مکرر و یا تشکیل جرم در دندان هایشان می شوند؟ در پاسخ باید گفت که یکی از دلایل می تواند عدم مسواک زدن دندان ها به طور صحیح و یا عدم استفاده از نخ دندان باشد.
هدف اصلی از مسواک زدن دندان ها
هدف اصلی از مسواک زدن دندان ها پاک کردن کلیه مواد غذایی و پلاک های دندانی که حاوی رسوبات مختلف حاوی انواع میکروارگانیسم های تخریب کننده دندان می باشند و روزانه بر روی دندان ها شکل می گیرند.
فواید نخ دندان کشیدن
واقعیت اینکه در بسیاری موارد سطوح در دسترس دندان ها به صورت فیزیولوژیک و یا با خوردن میوه های سفت مثل سیب یا هویج تا حدی تمیز می شوند، اما مشکل همیشه از مناطقی شروع می شود که در دسترس شستشوی فیزیولوژیک هم نیستند شامل:
۱. شیار لثه
۲. نواحی از دندان که زیر جرم ها قرار گرفته اند.
۳. نواحی بین دندانی
راه حل این است که باید برای تمیز نگه داشتن شیار لثه روش مسواک زدنمان را اصلاح کنیم. در صورت تشکیل جرم بر روی دندان هایمان، حتما جرمگیری (مزایا و معایب جرمگیری دندان) کنیم و در نهایت برای تمیز کردن نواحی بین دندانی حتما از نخ دندان استفاده کنیم.
خلاصه اینکه اگر می خواهیم از دهان و دندان هایمان مراقبت کنیم چهار قدم اصلی وجود دارد:
۱. حداقل دو بار در روز هر دفعه به مدت ۲ دقیقه با خمیر دندان فلوراید دار مسواک بزنید. به خصوص اول صبح و شب ها قبل از خواب.
۲. هر روز نخ دندان بکشید، به ویژه قبل از خواب.
۳. تعداد دفعات خوردن بین وعده ای را کم کنید.
۴. هر ۶ ماه دندانپزشکتان را بری یک ویزیت دوره ای ببینید.
مسواک زدن صحیح
برای مسواک زدن دندان ها، حداقل ۲ دقیقه یعنی ۱۲۰ ثانیه باید وقت گذاشت. هنگام مسواک زدن دندان ها استفاده از حرکات افقی، خشن و پر دامنه ممنوع است. دقت کنید که مسواک زدن دندان ها باید آرام و با دامنه های کوتاه حرکتی باشد، به شیار لثه، قسمت هایی از دندان ها که سخت تر قابل دسترسی هستند به ویژه پشت آخرین دندان ها، اطراف پر کردگی ها و روکش ها و اطراف آنها توجه کنید. ترتیب مسواک زدن صحیح:
۱. ابتدا سطح خارجی دندان های بالا و سپس سطح خارجی دندان های پایین
۲. تمیز کردن سطح داخلی دندان های بالا و سپس دندان های فک پایین
۳. تمیز کردن سطح جونده دندان ها
۴. تمیز کردن سطح زبان
بیشتر مطالعه کنید: مزایای استفاده از دهانشویه چیست؟
چگونه دندان هایمان را مسواک بزنیم؟
۱. مسواک را با زاویه °۴۵ در طول شیار لثه (حد فاصل دندان و لثه) قرار دهید و با حرکات لغزشی با دامنه کوتاه شیار لثه را تمیز کرده و سپس به سمت سطح جونده بالا ببرید. این حرکت را در تمام نقاط دهان انجام دهید، در هر حرکت باید تقریبا ۲ تا ۳ دندان در بر گرفته شود.
۲. سطح جونده دندان ها را بشویید.
۳. از نوک مسواک برای تمیز کردن پشت دندان ها استفاده کنید.
۴. حتما زبانتان را مسواک بزنید.
مسواک زدن زبان
آیا مسواک مخصوص زبان وجود دارد؟ واقعیت اینکه در بازار وسایل مخصوص تمیز کننده زبان وجود دارد که در تحقیقات نشان داده شده که همان مسواک معمولی که شما برای تمیز کردن دندان هایتان استفاده می کنید به دلیل بریستل ها (موهای مسواک) که می تواند خلل و فرج زبان را تمیز کند بهترین و مناسب ترین وسیله برای تمیز کردن زبان است. نکته مهم اینکه قسمتی از زبان که منطقه اصلی تجمع باکتری هاست، در انتهای زبان قرار دارد و حتما باید آن را تمیز کرد.
نحوه استفاده صحیح از نخ دندان
۱. ۵۰ سانتی متر از نخ دندان را ببرید.
۲. هر سر نخ دندان را دور انگشت وسط هر دست بپیچید.
۳ . نخ دندان را آرام و با ساپورت انگشت شست، وارد فاصله بین دو دندان کنید و خارج کنید.
۴. جای نخ دندان را عوض کنید و یک منطقه تمیز را وارد فاصله دو دندان بعدی ببرید.
اینکه از چه مارک نخ دندان (اورال بی، ارکید، مینا) استفاده کنیم، اینها همگی جزو بهترین مارک نخ دندان محسوب می شوند. اما قیمت نخ دندان (oral b) معمولا گرانتر است و در عین حال برای کنترل موارد پوسیدگی های بین دندانی بیشتر توصیه می شود. آنچه که مسلم است نفس کشیدن نخ دندان مهم تر از مارک آن است.
بیشتر مطالعه کنید: برای حفظ سلامت دندان ها از چه مواد غذایی استفاده کنیم؟
نخ دندان ارتودنسی (نخ دندان مخصوص بریج)
نخ دندان مخصوص ارتودنسی یا بریج را (super floss) می گویند. این نخ دندان ها معمولا یک سر نوک تیز دارند و یک بخش اسفنجی که جهت تمیز کردن زیر بریج های دندانی (dental bridges)، زیر سیم ها و براکت های ارتودنسی و بعضا فضاهای باز بین دندانی استفاده می شوند. به دلیل استفاده مبرم آن جهت روکش های ایمپلنت و بریج ها، به این دست نخ دندان ها، نخ دندان مخصوص بریج هم می گویند.
مسواک برقی چیست؟
نوعی از مسواک است که با حرکات نوسانی جلو – عقب و یا نوسانات چرخشی (در جهت عقربه های ساعت و خلاف جهت عقربه های ساعت) دندان ها را تمیز می کند. دو نوع مسواک برقی وجود دارد: سونیک (sonic) و اولتراسونیک (ultrasonic).
در مسواک برقی های سونیک برای حرکت موهای مسواک یک موتور تعبیه شده و در نوع اولتراسونیک با کمک یک کریستال پیزوالکتریک حرکت موهای مسواک اتفاق می افتد. از لحاظ نوع حرکت سر مسواک برقی، دو نوع ویبراتور و چرخشی نوسانی وجود دارد که تکنیک مسواک زدن با نوع ویبراتور همانند مسواک دستی است اما در نوع نوسانی چرخشی فقط کافی است مسواک برقی را از دندانی به دندان دیگر ببرید.
انواع مسواک برقی
۱- مسواک برقی سونیک:
در این انواع مسواک برقی معمولا حرکت به صورت ویبره است. بیشتر مسواک برقی های مدرن از برندهای معروف مثل مسواک برقی اورال بی (oral b) یا مسواک برقی سونیکار (sonicare) در این دسته اند. این دسته از مسواک های برقی تاکید بر تمیز کردن دندان از طریق جارو کردن سطح دندان دارند. دامنه حرکت سر این دست مسواک برقی ها وسیع است.
۲- مسواک برقی اولتراسونیک:
این دست مسواک برقی ها از امواج اولتراسونیک جهت تمیز کردن دندان ها استفاده می کنند. این مسواک های برقی نیز از ویبره و لرزش سر اما با دامنه حرکت کوتاه استفاده می کنند. این نوع حرکت در سر مسواک برقی باعث شکستن زنجیره های باکتریایی پلاک دندانی و از بین بردن پلاک های دندانی تا ۵ میلی متر زیر خط لثه می شوند. بعضی مسواک های برقی مثل (emmi-dent) تنها از حرکت های اولتراسونیک بهره می گیرند اما بقیه مسواک های برقی مثل (ultero) و (megasonex) از هر دو نوع حرکت سونیک و اولتراسونیک بهره می برند.
در خرید مسواک برقی باید دقت کنید که اکثر برندها مدعی هستند اولتراسونیک هستند اما دامنه امواج مسواک برقی های اولتراسونیک ماورای صوت است یعنی ۱.۶ مگاهرتز. در حالی که مسواک های سونیک در طول موجی در محدوده امواج صوتی ۲۰ تا ۲۰۰۰۰ هرتز حرکت می کنند.
مسواک برقی بهتر است یا مسواک دستی؟
ادعاهایی وجود دارد که مسواک برقی نسبت به مسواک دستی برتری در برداشتن پلاک دارد، اما در اکثر مقالات آمده که تفاوت فاحشی بین آنها نیست. در واقع در مسواک های برقی هم روش مسواک زدن و سری مسواک و نوع مسواک برقی بسیار مهم است. در واقع سری مسواک های برقی هم مثل مسواک های دستی باید هر سه تا شش ماه عوض شوند.
با توجه به این موضوع تکنیک درست مسواک زدن مهمتر از نوع مسواک است. مسواک های برقی بیشتر برای افرادی که به علت معلولیت های جسمی یا ذهنی قادر به مسواک زدن نیستند و یا کودکان جهت ترغیب به مسواک زدن تجویز می شوند.
