نویسنده : دکتر بهاره سپهریان
عصب کشی یا روت کانال تراپی ( درمان ریشه دندان ها ) ، درمانی است که طی آن پالپ (عصب دندان های) ملتهب یا عفونی از دندان خارج شده و جای آن با موادی زیست سازگار مخصوص با عنوان گوتا پرکا پر میشود.
عصب کشی دندان به زبان انگلیسی root canal therapy گفته میشود.
چه چیزی باعث درد عصب دندان میشود ؟
دندان درد میتواند علل گوناگونی داشته باشد :
۱. پوسیدگی وسیع دندان
۲. پر کردگی های وسیع قدیمی دندان
۳. ترک در دندان
۴. سایشهای شدید دندانی
۵. بعضا عفونت عصب دندان ( عفونت عصب دندان ممکن است بدون درد باشد.)
۶. آبسه کردن دندان (عفونت و تورم)
علایم به عصب رسیدن دندان
آنچه که در اصطلاح عموم با عنوان« به عصب رسیدن دندان »موسوم است، معمولا التهاب ناشی از پوسیدگی وسیع و زیاد و تورم دندان است.
درد دندان به عصب رسیده، معمولا ضرباندار و غیر قابل تحمل می باشد (این همون علایم درد ریشه دندان هست) معمولا دندان دردی که هنگام شب تشدید می شود از علایم بارز آن است. درد دندان به عصب رسیده در بعضی موارد حتی با مصرف داروی مسکن هم آرام نمی گیرد.
از علائم دیگر دندان به عصب رسیده ، حساسیت دندان به سرما می باشد. به طور مثال بیمار اعلام میکند که با خوردن آب سرد یا مواد سرد ، دندان درد بلا انقطاعی میگیرد که نیم ساعت یا یک ساعت آزار دهنده است و بعضا باید مسکن مصرف کند تا درد دندان آرام گیرد.
یکی دیگر از علایمی که نشان دهنده این است که دندان نیاز به عصب کشی ( روت کانال ) دارد حساسیت به گرماست. که این مورد ۱۰۰٪ نشاندهنده دندان عفونی است که نیاز به عصب کشی و روت کانال و درمان ریشه دارد.
حساسیت به ضربه و لمس هم میتواند از علایم درگیری عصب دندان باشد.
اما بسیاری از موارد دندان به هیچ عنوان درد ندارد و دندانپزشک فقط با مشاهده گرافی بیمار متوجه میشود که پوسیدگی در حدی وسیع است که احتمال باز شدن عصب دندان حین تراش وجود دارد. ( هر چند امروزه در بسیاری از موارد این دندانها را اگر زنده باشند با روشهای درمان پالپ زنده ، درمان میکنند.که این مورد همان پر کردن دندان بدون عصب کشی میباشد.)
مراحل عصب کشی دندان
مراحل عصب کشی دندان، همیشه جزو سوالات عموم مردم بوده. به همین علت تلاش میکنیم یک تصویر شماتیک از مراحل عصب کشی دندان برایتان ترتیب دهیم.
و اما روش و یا نحوه عصب کشی دندان بر این منوال است که دندانپزشک بعد از بررسی عکس رادیوگرافی دندان ( عکس حدود ریشه و میزان پوسیدگی و وجود یا عدم وجود ضایعات دور ریشه را به ما نشان میدهد و ربطی به عکس عصب دندان ندارد. ) بیمار خود را بی حس میکند و سپس :
- ۱. برداشتن پوسیدگیها و تهیه حفره دسترسی به عصب دندان
- ۲. تعیین طول ریشه ( به کمک دستگاه اپکس فایندر و یا به کمک رادیوگرافی )
- ۳.پاکسازی کانال دندان به کمک فایلهای دستی و یا روتاری، شستشوی کانالهای دندان حین این کار بسیار واجب است.
- ۴. خشک کردن کانال و مطمین شدن از طول ریشه.
- ۵. پر کردن کانالهای ریشه دندان به کمک ماده ای به نام گوتاپرکا
گاهی نیز دندان بیمار مدتی درد داشته و درد خوب شده و فرد فکر میکند که دندانش خوب شده، در حالی که عصب دندان از بین رفته و در واقع دندان عفونی شده است.
چند روش برای درمان درد ریشه دندان در منزل
هرچند باید برای درمان نهایی دندانهایتان به دندانپزشک مراجعه کنید تا با انجام درمان ریشه، به نگهداری دندان شما کمک کند، اما تا رسیدن به یک دندانپزشک خوب میتوانید از روشهای زیر برای درمان دندان درد فوری کمک بگیرید:
1. عصاره گل میخک. گل میخک حاوی ماده ای به اسم اوژنول هست که تسکین دهنده درد عصب دندان هست. بسیار مفید برای تسکین فوری درد دندان
2. دهانشویه با آب نمک آب نمک یک محلول ضدعفونی کننده بسیار عالی برای افرادی هست که از فشار خون بالا رنج نمی برند. در کسانی که دچار فشار خون بالا هستند به دلیل جذب بالای نمک از محیط دهان به هیچ عنوان دهانشویه با آب نمک توصیه نمی شود.
3.دهانشویه با محلول پر اکسید هیدروژن (آب اکسیژنه) این محلول میتواند در صورتی که کنترل نشده استفاده شود، خطرناک باشد. اما بسیار ماده موثری برای کنترل التهاب و تجمع میکروبی در دهان میباشد. وبه همین علت یکی از روشهای درمان فوری درد ریشه دندان هست.
4. کمپرس سرد. بر خلاف تصور عموم مردم که موقع دندان درد، دست خود را روی موضع درد میگذارند و آن را گرم میکنند، برای کنترل هر دردی در بدن و من جمله کنترل دندان درد باید از سرما برای کاهش تجمع عوامل التهابی در موضع درد و کاهش درد دندان کمک گرفت.
5. سیر و پیاز دو تا از گیاهانی هستند که برای کنترل باکتریهایی که موجب پوسیدگی دندانها میشوند بسیار کمک کننده هست. میتوانید سیر یا پیاز را له کنید و با مخلوط نمک در موضع درد بگذارید و یا فقط سیر یا پیاز را با دندانی که درد دارد بجوید. بسیار به کاهش درد دندان شما کمک میکند.
آیا عصب کشی دندان ، درد دارد ؟(درد عصب کشی دندان)
عصب کشی بدون درد، نه تنها برای بیمار خوشایند است، بلکه یکی از اهداف شخص دندانپزشک هم هست. هر چقدر در حین درمان ،بیمار آرامش بیشتری داشته باشد، بدون تردید دندانپزشک او هم مسلط تر و با استرس کمتری برای او کار می کند. این که «آیا عصب کشی درد دارد؟» کاملا بر میگردد به شرایط بیمار. گاهی بیمار با درد بسیار شدیدی مراجعه میکند که التهاب دندان ، مانع از بی حس کردن دندان مذکور ، به میزان کافی میشود. اصطلاحا به این دندانها، « دندانهای داغ » گفته میشود. گاهی تفاوتهای آناتومیک افراد در نحوه عصب دهی دندانها باعث میشود که فرد دیرتر بی حس شود و یا نیازبه استفاده از روشهای بی حسی مکمل داشته باشد. در بعضی موارد استفاده از بعضی داروها مثل انواع مخدرها و آرامبخشها میتواند مانع بی حس شدن سریع و کافی دندان حین عصب کشی باشد.
آیا ممکن است که درد دیگری با دندان درد اشتباه گرفته شود؟
گاهی درد شانه و یا دیسک گردن هم میتوانند عامل دندان درد باشند در حالی که ما هیچ علامتی از پوسیدگی یا التهاب حاد در دهان شما نمیبینم.
سینوزیت، سنگ غدد بزاقی، مشکلات قلبی و یا مشکل در مفصل فکی هم میتوانند از دیگر علل دندان درد بدون وجود مشکل حاد دندانی باشند.
عصب کشی دندان چقدر طول میکشد؟ (مدت زمان عصب کشی دندان)
معمولا درمان ریشه دندان بین نیم ساعت تا یک ساعت زمان میبرد. گاهی بدلیل عفونی بودن دندان یا مسایل پیش آمده حین درمان عصب کشی (درمان ریشه) ممکن است که درمان ریشه در بیش از یک جلسه انجام شود. شما به طور میانگین برای درمان عصب کشی دندانتان حدود یک ساعت را در نظر بگیرید.
آیا بعد از عصب کشی دندان درد دارد ؟
درد بعد از عصب کشی دندان، در روزهای اول میتواند طبیعی باشد. حتی ممکن است احساس کنید فکتان درد میکند،که بر اثر باز ماندن دهان در مدت طولانی است.
علت درد دندان بعد از عصب کشی : (درد بعد از عصب کشی)
- بلند بودن پانسمان و یا ترمیم دندان
- التهاب انتهای ریشه بر اثر فایل کردن دندان
- واکنش افزایش حساسیت به بعضی از مواد پر کننده ریشه
معمولا درد دندان عصب کشی شده تا چند روز بعد از پایان درمان کاهش می یابد.
سوال : علت درد بعد از عصب کشی و درمان آن چیست ؟
پاسخ : علل درد دندان بعد از عصب کشی را بر شمردیم و اما درمان آن استفاده از مسکن هاست. مسکنهایی از دسته ژلوفن و ایبوپروفن معمولا بسیار موثر است. معمولا مصرف یک عدد از این قرصها یکساعت قبل از شروع درمان و بلافاصله بعد از درمان کمک عجیبی به کنترل درد بعد از درمان می کند.در صورتی مه اثر دهی کم بود حتما با پزشک خود تماس بگیریید.
اما عصب کشی با لیزر چیست ؟
ما چیزی با عنوان عصب کشی با لیزر نداریم. آنچه که لیزر انجام میدهد، و نمیتوان تاثیر آن را ۱۰۰٪ دانست، همانا ضدعفونی کردن کانال دندان عصب کشی شده است. که هنوز هم فراگیر نشده است.
عصب کشی دندان عقل ، عصب کشی دندان جلو ، عصب کشی دندان 6
یکی از سوالات رایج بیماران ما این است که عصب کشی دندان 6 با عصب کشی دندان جلو ویا عصب کشی دندان عقل چه فرقی دارد ؟ پاسخ این که ؛ در مجموع کلیت درمان عصب کشی یکی است. اما جایگاه قرار گرفتن دندان ، محل پوسیدگی و شرایط آناتومیک دهان و دندانهای بیمار ، تعیین کننده میزان دسترسی دندانپزشک به دندان مورد نظر است. از طرفی ملتهب بودن یا عفونی بودن دندان نیز میتواند روند درمان را عوض کند.
سوال دیگر اینکه مگر دندان شیری را هم عصب کشی میکنند ؟ پاسخ اینکه ؛ بله. دندان شیری هم اگر بر اثر پوسیدگی ملتهب شود و درد بگیرد ویا بعضا اگر در حد کمی عفونی باشد، باید عصب کشی شود. اما اگر کار به آبسه بکشد ، دیگر دندان کشیدنی است. درکل عصب کشی دندان شیری با عصب کشی دندان دایمی متفاوت است.
عصب کشی مجدد دندان
سوال بسیاری از مراجعین ما این است که چرا دندانی که قبلا عصب کشی شده را باید عصب کشی مجدد کنم ؟
پاسخ: گاهی عصب کشی اولیه ناقص بوده و ما این را در عکس عصب کشی دندان میبینیم. گاهی عصب کشی عالی بوده اما به عللی دندان عفونی شده، که درمان عفونت دندان عصب کشی شده ، همین عصب کشی مجدد و گاهی همراه با جراحی پری اپیکال است. پوسیدگی ثانویه نیز که زیر پر کردگی دندان عصب کشی شده بوجود آمده است و تصمیم داریم بر فرض آن دندان را روکش کنیم، از موارد نیاز به عصب کشی مجدد میباشد.چرا که میکروبهای موجود در پوسیدگی ممکن است از طریق کانال ریشه به انتهای ریشه دندان برسد و منجر به عفونت ریشه دندان عصب کشی شده بشود.
سوال : عصب کشی دندان عفونی چه تفاوتی با عصب کشی دندان زنده دارد ؟
پاسخ :دندانهای عفونی منبع رشد باکتریهای بی هوازی هستند. اصولا این باکتریها خطرناکند چون مقاومند و در شرایط بدون اکسیژن به راحتی زندگی میکنند و تکثیر میشوند. پس عصب کشی دندانهای عفونی باید با تمهیدات ضدعفونی و ضد باکتریایی بیشتری درمان شوند. فالوآپ و پیگیری بهبود شرایط در این موارد الزامیست.
مراحل عصب کشی دندان عفونی
در مجموع مراحل عصب کشی دندان به این ترتیب هست:
- بی حس کردن دندان و بافتهای لثه اطراف دندان هدف
- برداشتن کامل پوسیدگیها و پرکردگی های قدیمی
- تمیز کردن کانالهای ریشه به کمک فایلهای روتاری و یا دستی و مواد ضدعفونی کننده متفاوت.
- در مواردی که دندان عفونی هست، در کلینیک دندانپزشکی دکتر سپهریان از لیزر برای ضدعفونی کانالها و کامل کردن درمان استفاده میشود.
- در بعضی موارد حتی از کلسیم هیدروکساید در کانال استفاده میکنیم که این ماده بسیار مفید و موثر برای ضدعفونی کانال دندان هست. و معمولا باید بین 7 تا 10 روز داخل کانال دندان عفونی بماند تا به حداکثر اثربخشی خود برسد.
- خشک کردن کانالها و پر کردن آنها با ماده گوتا پرکا که یک ماده زیست سازگار در بدن هست.
سوال: علت درد دندان عصب کشی شده بعد از چند سال چیست ؟
پاسخ : علل متفاوتی میتواند داشته باشد ، من جمله :
- ۱. عصب کشی ناقص قبلی
- ۲. عفونت دندان عصب کشی شده بعلت پوسیدگی و...
- ۳. ترک یا شکستگی در دندان عصب کشی شده
سوال: اگر پانسمان دندان عصب کشی شده در بین جلسات درمان بیفتد چه کنیم ؟
پاسخ: از آنجایی که در موارد محدودی عصب کشی و پر کردن دندان در یک جلسه انجام میشود، احتمال افتادن پانسمان دندان عصب کشی وجود دارد.در اینصورت حتما باید در اسرع وقت به دندانپزشکتان مراجعه کنید تا دوباره سر کانال را برای شما ببندد. چون در غیر اینصورت انواع میکروبها و باکتریها میتوانند از محیط دهان وارد کانال پاکسازی شده دندان شما بشوند و منجر به آبسه بعد از پر کردن ریشه بشود.
عوارض و معایب عصب کشی دندان
شکستن دندان عصب کشی شده ، یکی از عوارض شایع عصب کشی دندان است. علت شکستن این دندانها، میتواند متنوع باشد.از ضعیف شدن دندان بعلت برداشتن حجم وسیعی از بافت دندان که در اثر پوسیدگی و.... برداشته شده تا خشک شدن دندان بعلت زنده نبودن آن. بهرحال درمان ریشه یا عصب کشی دندان یک انتخاب نیست. بلکه یک درمان اورژانس هست. یعنی به هیچ عنوان نمیتوان با این ذهنیت که ممکن است بعد از عصب کشی عمر دندانم کاهش یابد، درمان را به تاخیر بیندازیم.
چرا که عدم درمان ریشه، احتمال عفونت دندان و آبسه های خطرناک و یا حتی نیاز به خارج کردن دندان در آینده نزدیک را بالاتر میبرد.
آیا دندان عصب کشی شده باید روکش شود ؟
پاسخ : این کاملا به نظر دندانپزشک شما مربوط میشود . اما غالبا بله. روکش دور تا دور دندان را میگیرد و از آن در برابر نیروهای عمودی و طرفی شکننده جلوگیری میکند.البته روکش دندان عصب کشی شده نیاز به مراقبت بیشتری دارد. چراکه دندان دیگر زنده نیست که در صورت بروز پوسیدگی مجدد ، درد بگیرد و زنگ خطر باشد.پس رعایت بهداشت بالا و چک آپ سالانه این دندانها واجب است.
دندان عصب کشی شده شکسته را چه کنیم ؟
پاسخ : باید ببینیم شکستگی چقدر بوده ، از کدام ناحیه بوده و آیا میتوان با جراحی و درمانهایی مثل پست و کور ( post & core) و روکش دندان را نگه داشت یا باید دندان را کشید و ایمپلنت را جایگزین آن کرد.
عمر دندان عصب کشی شده ، بر میگردد به :
۱. مهارت دندانپزشک شما در روت کانال
۲. مهارت دندانپزشک شما در ترمیم تاج و روکش
۳. رعایت بهداشت دهان توسط بیمار
۴. مراجعه جهت چک آپ های سالانه
یکی از سوالات رایج شما: عصب کشی دندان در خانه چگونه است؟
عصب کشی یا درمان ریشه، درمانی هست که در مطب و تحت شرایط تسلط کامل دندانپزشک به دهان شما هم کار بسیار سخت و دور از دسترسی هست.
اما یک نکته مهم
دندانپزشک خوب؛ دندانپزشکی هست که بتواند یک درمان عصب کشی و ترمیم دندان را بدون نقص انجام دهد. چنین دندانپزشکی همان دندانپزشک مورد اعتماد شماست.
هزینه عصب کشی دندان
هزینه عصب کشی دندان ، با توجه به شرایط دندان( زنده بودن یا عفونی بودن دندان) تعداد کانالهای دندان، موقعیت دندان در دهان و انجام آن توسط متخصص درمان ریشه و یا دندانپزشک متفاوت است.
حتی در بسیاری از مواردی که خود دندانپزشک انجام دهنده درمان ریشه تاج را هم پر میکند، هزینه عصب کشی و پر کردن دندان با هم و یا هزینه عصب کشی و روکش دندان را به شما میگوید.
/media/716551/47.jpg
